Słowniczek
absenteizm (absentyzm, ang. absenteeism)
to nieobecność pracownika na stanowisku związana z chorobą. Absenteizm opisywany bywa jako stan (przekrojowo) lub jako okres czasu (w badaniach longitudinalnych). W badaniach najczęściej przedstawiany jest jako liczba dni zwolnienia lekarskiego (z powodu danego schorzenia lub ogółem), jednak do tej kategorii włącza się też urlop dla poratowania zdrowia, urlop wypoczynkowy, podczas którego odbywa się rehabilitacja lub leczenie, lub krótsze okresy nieobecności w pracy wywołane chorobą, takie jak spóźnienia czy wcześniejsze wyjścia. Niekiedy bierze się też pod uwagę redukcję wymiaru godzin pracy wywołaną chorobą.
autoimmunologiczne choroby zapalne (ang. immune-mediated inflammatory diseases, IMIDs)
grupa przewlekłych schorzeń charakteryzujących się nawracającym stanem zapalnym wywołanym autoagresją układu odpornościowego, do których należą, między innymi: reumatoidalne zapalenie stawów, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, łuszczyca, stwardnienie rozsiane.
choroba Leśniowskiego-Crohna (ChL-C)
cechuje się nawracającym stanem zapalnym jelit, najczęściej w końcowym odcinku jelita cienkiego lub na początku jelita grubego. Ich skutkiem są przetoki i zwężenia jelit, często wymagające interwencji chirurgicznej (co najmniej raz w ciągu 20 lat choroby u 80% chorych). Szacowana chorobowość choroby Leśniowskiego-Crohna w Europie wynosi 0,1-0,2%. Polski rejestr pacjentów z tą chorobą liczy 5829 wpisów (na dzień 16.12.13.). Choroba występuje z podobną częstością u obu płci, najczęściej między 15 i 25 rokiem życia, drugi szczyt zachorowań przypada na 6-8 dekadę życia.
koszty bezpośrednie choroby (ang. direct costs)
koszty ponoszone przez płatnika lub pacjenta związane ze zużyciem zasobów niezbędnych do zapewnienia opieki medycznej. W skład tej kategorii wchodzą zarówno koszty zużycia zasobów bezpośrednio pozwalających na zapewnienie opieki zdrowotnej, jak np. koszty zabiegu chirurgicznego, wizyty u specjalisty lub leku, (tzw. koszty bezpośrednie medyczne), jak i koszty zużycia zasobów wspomagających proces świadczenia usług medycznych przez sektor ochrony zdrowia, takie jak koszty transportu chorego czy dostosowania pomieszczeń do potrzeb osoby niepełnosprawnej (koszty bezpośrednie niemedyczne).
koszty pośrednie choroby (ang. indirect costs)
koszty ponoszone przez społeczeństwo związane z produkcją utraconą z powodu występowania w społeczeństwie danej choroby. W ich skład wchodzą koszty związane z absenteizmem, prezenteizmem oraz niezdolnością do pracy i przedwczesnym zgonem chorego. Uwzględniane są również koszty ponoszone przez osoby opiekujące się chorym i nie otrzymujące z tego tytułu wynagrodzenia, np. członków rodzin.
koszty społeczne choroby
utrata dobrobytu społecznego, do której zaliczane są zarówno straty produkcji jak i straty czasu wolnego czy jakości życia związane z daną chorobą oraz niemierzalne koszty bólu i cierpienia wywołanego chorobą.
łuszczyca
jest chorobą skórną, występującą według różnych szacunków u 1,2–2,0% populacji. Objawia się nadmierną produkcją naskórka, która wywołuje powstawanie blaszkowatych lub plackowatych zmian i zgrubień. Jest rozpoznawana najczęściej w okolicy 20 roku życia lub w jego szóstej dekadzie. Poza zmianami skórnymi u 5-30% chorych rozwija się również łuszczycowe zapalenie stawów.
niezdolność do pracy (ang. work disability)
długotrwała (w przeciwieństwie do absenteizmu) niezdolność do pozostawania na rynku pracy wywołana chorobą, skutkująca utratą produkcji oraz utratą lub dezaktualizacją posiadanych przez pracownika kompetencji.
ogólna utrata produktywności (ang. overall work impairment)
wskaźnik przedstawiający sumę produktywności utraconej w wyniku nieobecności w pracy z powodu choroby (absenteizmu) oraz obniżonej produktywności podczas przebywania w pracy w czasie choroby (prezenteizmu).
prezenteizm (prezentyzm, ang. presenteeism, at-work-productivity loss lub at-work-disability)
to zmniejszenie wydajności pracownika obecnego w pracy z powodu odczuwania objawów choroby. W zależności od narzędzia, przy pomiarze prezenteizmu uwzględnia się takie czynniki jak ograniczenie szybkości i jakości wykonywania zadań przez pracownika, obniżoną zdolność do skupienia się na zadaniu, długość przerw w pracy wywołanych odczuwaniem objawów czy wydłużenie czasu potrzebnego na przygotowanie się do wykonywania pracy, a także ograniczenia w rodzaju wykonywanych zadań.
reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
) jest najbardziej rozpowszechnioną przewlekłą chorobą zapalną, szacuje się, że dotyczy ok. 150-250 tys. osób w Polsce, co stanowi ok. 0,5% całej populacji. Choroba występuje częściej wśród kobiet niż mężczyzn, a jej pierwsze objawy pojawiają się najczęściej między 40 i 50 rokiem życia. RZS atakuje przede wszystkim błonę maziową stawów obwodowych, prowadząc do zmniejszenia ruchomości stawów a w konsekwencji do niepełnosprawności ruchowej.
WPAI, Work Productivity and Activity Impairment Questionnaire
wystandaryzowany kwestionariusz do pomiaru utraty wydajności w pracy (w związku z wybraną chorobą lub ogólnie), złożony z 6 zamkniętych pytań, obejmujących zagadnienia nieobecności w pracy (wywołanych chorobą lub inną przyczyną) oraz oceny przez respondenta wpływu jego choroby na wydajność pracy i wykonywania codziennych czynności. Na podstawie odpowiedzi osób badanych kwestionariuszem WPAI można wyliczyć, wyrażone w procentach, współczynniki absenteizmu, prezenteizmu, ogólnej utraty produktywności pracy, oraz wskaźnik ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynności (ang. daily activity impairment). Pytania kwestionariusza dotyczą doświadczeń respondenta w ciągu tygodnia poprzedzającego badanie. Trafność i rzetelność kwestionariusza została udowodniona w wielu jednostkach chorobowych (m.in. w ZZSK i w ChL-C) w populacjach anglo- i hiszpańskojęzycznych.
zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego (ang. musculoskeletal disorders, MSDs)
choroby charakteryzujące się nawracającym bólem mięśni, stawów, kości czy nerwów, często wywołane lub nasilane przez wykonywanie pracy zawodowej lub środowisko, w którym przebywa pracownik.
zdolność do pracy (ang. work ability)
to zdolność pracownika do wykonywania swoich obowiązków, przy określonej specyfice stanowiska pracy i zawodu, stanie zdrowia pracownika oraz jego kompetencjach i nastawieniu.
